– Piše: Vukašin Pođanin –

Riječ opera je latinskog porijekla i označava riječ koja se zove opus ili rad, dok je termin ,,sapunska opera“ ili ,,sapunica“ prvi put zabilježen 1939. godine, a predstavljao je radijske emisije koje su sponzorisali proizvođači sapuna.

Prvo pojavljivanje opere se vezuje za Italiju gdje se pojavila oko 1600-te godine i najviše je povezana sa zapadnom klasičnom muzikom.

Opera je izvorno bila dvorska zabava pa se od početka koristila za prikazivanje bogatstva i sjaja koje su uživali monarhije i aristokrati u tom vremenu njenog nastanka. Prva opera koja je komponovana je bila Dafna i komponovana je 1598. godine, njen tvorac i pisac je Jakopo Peri koji ju je komponovao za elitni okrug firentinskih umjetnika i imala je za cilj da oživi grčku tragediju.

Još jedna opera iz tog vremena je napisana , a komponuvao ju je Peri takođe i ime joj je Euridika, 1600. godine je komponovana, ali je sačuvana do danas kao prva opera koja je toliko vremena sačuvana, iz tog perioda.

Tradicionalna opera se sastoji iz tri vrste pjevanja i to su : recitativ, deklamacija i ariju, i svaka vrsta pjevanja je praćena muzičkim instrumentima.

Postoje razne vrste opera i tradicija tako da su i različiti načini izvođenja u zapadnoj, južnoazijskoj umjetnosti i ostalim oblicima opere.

Na primjer kod zapadne tradicije je poznato da je muzika u kontinuitetu tokom čitavog čina ili eventualno razbijen na djelove kao „brojevi“ koji su odvojeni recitativom ili govornim dijalogom.

Engleska riječ opera je ustvari skraćenica od italijanske fraze opera in musica (opera u muzici) i označava dramsko dijelo koje se sastoji od dramskog teksta ili libreta koji je postavljen scenografijom, kostimima i pokretom.

Osim italijanske i opere na engleskom, tu su prisutne i francuska opera koja je među prvima izrazila rivalitet prema italijanskoj i osnovala svoju francusku operu 1672. godine.

Zatim odmah za njima i opera na njemačkom jeziku, kao i na ruskom i jedna i druga su relativno brzo stigle na svojim govornim područjima i doživjele dobru prolaznost i uspjeh.

U drugim zemljama u Evropi se tek kasnije nakon 17. vijeka javljaju opere na njihovim govornim područjima i postaju veoma popularne.

Ono što je zanimljivo navesti jeste to da  tokom 17. vijeka ženama nije bilo dozvoljeno učešće na sceni, to jest pjevanje pa čak ni u horu.

To učešće su im uzeli muškarci koji su bili kastrirani i popularno su nazivani „kastrati“, a pjevali su umjesto ženskih glasova sopran, mecosopran i alt.

Najpoznatiji kastrat je bio Baldasare Feri (1610 – 1680) i uživao je toliku popularnost među narodom i publikom da su ga dočekivali nekoliko kilometara izvan grada u kojem je imao nastup i kočiju mu punili cvijećem.

Prva operska kuća San Kasijano otvorena je u Veneciji 1637. godine, a osnovao ju je „otac opere“ Klaudio Monteverdi koji je svojim prelazom iz dramske u muzičku operu doprinijeo tome da Venecija postane prijestonica opere.

Venecijanske opere su bile prepoznate po tome što su naizgled nevjerovatne radnje miješale u kombinaciji komičnih i ozbiljnih elemenata, jednostavni recitativ i arija koja poprimala novi lirski idiom.

Vremenom se taj broj arija u operi povećavao sa 24 na više od 60 do 1670. godine što svjedoči o tome koliko su venecijanski kompozitori razvijali i upotpunjavali razne stilove i forme što je dovelo Venecijansku operu u tako povoljan položaj.

Nasuprot Veneciji u italijanskoj operi se razvijala i koja je smatrana kolijevkom opere jeste Firenca koja je uz pomoć moćnika i porodica koje su obilovale bogatstvom i podržavale ideje i uticale na postanak opere.

Firenca je imala veliki broj intelektualaca koji su se okupljali u raznim akademijama kako bi raspravljali o muzici, formirali djela i uticali na sam nastanak opere u Firenci i u Italiji, od te tri grupe je bila i posebno treća koja je napravila plan i uspjela realizovati operu pod imenom Dafna.

Zanimljivosti koje su vezane za operske izvođače su veoma interesantne pa ćemo vam navesti neke od poduhvata operskih umjetnika:

Volfgang Amadeus Mocart (1756-1791) svoju prvu operu Bastijen i Bastijena napisao je sa samo 12 godina.

Đoakino Rosini (1792-1868) napisao je jednu od najpoznatijih svojih opera – Seviljskog berberina – za samo dvije nedjelje.

Takođe postoje razne zanimljivosti koje su vezane i za operske kuće u kojima su se dešavale razne neobičnosti i svakojaki događaji, kao npr. u operskoj kući u Milanu koja je osnovana još 1778. godine La Skala je mjesto u kojem publika ima veoma čudne zahtjeve.

Jedan od tih zahtjeva i situacija koje su se dešavale jeste to da su nezadovoljni nastupom određenog izvođača, gledaoci tražili da ispočetka i nebrojen put ponavljanja izvođač uradi sve dok to ne bude savršeno.

Posle nastupa Plasida Dominga u naslovnoj ulozi Verdijevog Otela u Beču 1991, publika je aplaudirala sat i dvadeset minuta, što je svjetski rekord u dužini aplauza i ovo je takođe jedan od zanimljivih i interesantnih stvari koje publika u operi zna i veoma dobro uspije da uradi.

Za sam kraj od zanimljivosti možemo navesti kako se obraćate pjevaču u operi ukoliko vam se svidio njegov nastup:

• „bravo“ ukoliko je pjevač (muški rod),
• „brava“ ukoliko je pjevačica , ukoliko je više pjevača na sceni onda kažete
• „bravi“ , ukoliko su na sceni prisutne samo pjevačice onda „brave“.