Kratka istorija Halloween-a

Kratka istorija Halloween-a

Izvor: plezirmagazin.net

Maskiranje za Noć veštica u Americi ima dugu tradiciju koja je neraskidivo povezana sa istorijom ove zemlje i narodima najrazličitije vjeroispovjesti i kulturne baštine koji su je naseljavali. Noć veštica ima svoje korijene u keltskom Danu Mrtvih (Day of the Dead), festivalu koji se održavao na jesen i koji su u antičko doba obijeležavali Kelti širom Evrope, a to i dalje čine u sjevernoj Francuskoj, Irskoj, Škotskoj, Velsu i drugim regijama koje održavaju u životu keltsko nasleđe. Kelti su za računanje vremena koristili lunarni kalendar, a godinu su dijelili na dvije sezone. Zima se smatrala sezonom umirućih i započinjala je na takozvani Samhain, što u bukvalnom prevodu znači „kraj ljeta“ i pada na pun mesec najbliži prvom novembru, nakon završetka berbe.

Samhain je zapravo bio prvi dan keltske Nove godine i verovalo se da su duše onih koji su umrli naročito nemirne te noći i da uništavaju useve i uzrokuju mnoge probleme. Prema verovanju, to veče su i granice između živih i mrtvih, stare i nove godine, leta i zime, bile poljuljane. Iz tog razloga bi se na Samhain ljudi prerušavali u kostime od perja i krzna, da ih duhovi koji tada lutaju zemljom ne bi prepoznali, a keltski paganski sveštenici su gradili lomače na kojima su spaljivali useve i životinje kao žrtve božanstvima. U toku ovih proslava nosili su kostime napravljene od kože sa životinjskim glavama. Kada su Kelti prešli na hrišćanstvo, Samhain je bio objedinjen sa drugim praznikom, takozvanim All Hallows’ Eve, koji je padao veče pred All Saints’ Day, odnosno, veče koje danas nazivamo Halloween ili Noć veštica.

All Hallows’ Eve je prvobitno bio praznik tokom kojeg se obelježavao prelazak duše iz materijalnog, fizičkog svijeta u duhovni svijet mrtvih i bio je veoma rasprostranjen širom Evrope, naročito među populacijom katoličke vjeroispovijesti. U Americi je tek oko 1840. godine došlo do razdvajanja ove tradicije na novoformirani praznik danas znan kao Noć vještica. Dolazak velikog broja migranata iz Irske potpomogao je začetku ove tradicije. Njihove proslave praznika kao što su All Saints i All Souls u sebi su sadržale mnoge običaje drevnog festivala Samhain-a. Tako je i današnji običaj rezbarenja bundeva zapravo potekao od stare irske legende o kovaču Džeku, čovjeku koji je bio toliko zao, domišljat i škrt da kada je umro nijesu htjeli da ga prime ni u raj ni u pakao. Na ulazu u pakao ga je dočekao đavo koji mu je dao komad uglja ne bi li ga otjerao. Džek je u džepu imao repu koju je izdubio, stavio u nju ugalj i lutao mrakom bezuspješno tražeći put do kuće. Tako je postao simbol proklete duše koja luta između dva svijeta.

Tokom viktorijanskog perioda Noć vještica je počela sve manje da se povezuje sa tradicijom, vjerskim i kulturnim običajima, a sve više sa učešćem djece i pretvaranje ove manifestacije u zabavu za najmlađe, što je na kraju i postala početkom dvadesetog vijeka. Tokom četrdesetih godina prošlog vijeka uvedena je poznata „trick or treat“ tradicija. Ovaj običaj svojevrsnog „prosjačenja, moljakanja i pretnji“ nije nova stvar, već je kroz istoriju bio širom rasprostranjen na području Evrope, a njegova suština jeste da se toleriše ponašanje koje inače nije bilo dozvoljeno, poput tog da djeca traže slatkiše koje ako ne dobiju iznuđuju raznim trikovima. Običaj kostimiranja tokom ove večeri potiče iz devetnajestog vijeka.

Ženski magazini su objavljivali „uradi sam“ uputstva za izradu kostima kod kuće. Tokom industrijske revolucije ovaj trend se u velikoj mjeri promijenio, kada su DIY kostimi zamijenjeni komercijalnim, inspirisanim popularnom kulturom. Tehnološki napredak omogućio je jeftiniju proizvodnju kostima, ali i raznovrsniju ponudu od onih koje su žene same pravile u kućnoj radinosti. Neki od najranijih kostima, od kojih je većina popularna i dan danas, bili su duhovi, kosturi, vještice i đavoli, zatim Frankenštajn, Mumija i Drakula, nakon velikog uspjeha Universal horor filmova. Pedesetih su se u prodaji našli vakuumirani kostimi napravljeni od lateksa. Pored mnogih zvijezda popularne kulture, muzičara kao što su Bitlsi ili čak političkih ličnosti poput Kenedija, u prodaji su se našli i kostimi akcionih junaka, barbike i mnogi drugi.

Danas Noć vještica više nije praznik namenjen isključivo dječijoj razonodi, niti je tipično američka manifestacija, već dio masovne kulture. Pružajući ljudima priliku da se jednom godišnje maskiraju i izraze svoju kreativnost i individualnost na taj način, širom planete se organizuju maskenbali koji su postali razonoda i nama, velikoj djeci.

Message
x