– Autor: Nataša Nelević –

Stanje na crnogorskoj nezavisnoj pozorišnoj sceni nije tema koja bi u ovom času privukla pažnju javnosti – to odlično znaju svi koji su zainteresovani za tu scenu i znaju da je ona nužan činilac kulturnog sistema. Nijedna teme iz oblasti kulture, zapravo, u kojoj se odmah ne prepoznaje njena upotrebna vrijednost, nacionalno-identitetski kapacitet za reprodukciju i generisanje novih nacionalnih polarizacija trenutno nema nikakvih izgleda da bude uzeta u obzir.

Okrugli sto o stanju na pozorišnoj nezavisnoj sceni koji je održan u okviru Festivala praznog prostora kojim se obilježava dvadeset godina rada Dramskog studija Prazan prostor protekao je u znaku te svijesti o potpunoj marginalizaciji i nemoći ljudi koji se kulturom bave iz drugih razloga da nametnu zajednici svoje probleme i značaj. Pitanja institucionalne podrške, zakonskih rješenja, vidljivosti i pozicioniranosti nezavisne scene u javnim politikama, transparentnosti i uspostavljanja kriterijuma institucionalne podrške – o svim ovim temama razgovarali su 3. oktobra, kada je organizovan okrugli sto u prostorijma „Praznog prostora“, Petar Pejaković i Mirko Radonjić (Dramski studio Prazan prostor), Edin Jašarević (producent, dekan FDU), Tamara Vujošević Mandić (plesna trupa Balo), uz moderiranje Ive Čukić Šoškić, pozorišne kritičarke i članice redakcije elektronskog časopisa za pozorišnu kritiku peripetija.me.

Diskusija je proizvela zaključke o važnosti udruživanja nezavisnih pozorišnih aktera oko zajedničkih ciljeva i interesa, kao i o potrebi insistiranja na promjeni zakonskih okvira i procedura institucionalne podrške koje bi uspostavile kakav-takav red i isključile mogućnost da na konkursu namijenom za aktere kulture umjesto neke pozorišne trupe koja djeluje dvadeset godina finansijsku podršku dobije fiktivna organizacija koja se bavi sportom ili poljoprivredom. Nije, međutim, bilo optimizma u vezi sa mogućnosšću sprovođenja ovih ciljeva u uslovima kada nijedna politička partija nema ozbiljan program kulture i kada svjedočimo jednoj retradicionalizujućoj i voluntarističkoj kulturnoj anti-politici.     Takođe, razgovaralo se i o „unutrašnjim problemima“ nezavisne pozorišne scene, prije svega o neophodnosti udruživanja aktera te zajednice, kao i o kvalitetu same produkcije. Da li su ispunjena očekivanja da će nezavisna scena upravo zbog svoje mobilnosti, manjka kapaciteta, infrastrukturne i novčane podrške proizvesti nove i istraživačke pozorišne koncepte po modelu „kako da se sa manje proizvede više ideja“? Ili je riječ o malim biznisima ili tezgama koje reprodukuju institucionalnu pozorišnu inerciju? Šta, dakle, nezavisna scena producira u odnosu na institucionalnu scenu? I ove tema bile su predmet diskusije na okruglom stolu koji se, u tom smislu, nikako nije završio onako kako se to ponekad dešava – samohvalisanjem i lamentiranjem nezavisnih aktera kulture zbog nedovoljne finansijske institucionalne podrške.