Na današnji dan 1493. svijet je ugledala prva pečaćena knjiga na slovenskom jeziku – Oktoih prvoglasnik

Na današnji dan 1493. svijet je ugledala prva pečaćena knjiga na slovenskom jeziku – Oktoih prvoglasnik

Na brdu Obod kod Rijeke Crnojevića na današnji dan 1493. svijet je ugledala prva pečaćena knjiga na slovenskom jeziku – Oktoih prvoglasnik. Prva ćirilična knjiga Južnih Slovena nastala je u štampariji koju je gospodar i vladar Crne Gore Ivan Crnojević donio iz Venecije.

Dimenzije „Oktoiha prvoglasnika“ bile su 254 sa 186 milimetara, dok je knjiga bila obima 269 listova, odnosno 538 strana. Štampan je na papiru u dvije boje, crnoj i crvenoj, u renesansnom stilu. Odlikuju ga najviši dometi štamparstva 15. vijeka i po grafičkoj ljepoti ne zaostaje za venecijanskom produkcijom tog vremena. Ukrašen je inicijalima i zastavicama, a na naslovnoj strani nalazi se zastavica sa ukomponovanim grbom Crnojevića i inicijalom P. štampanje. „Oktoih“ je štampan u relativno velikom broju za to vrijeme, od čega je do danas sačuvano 105 originalnih primjeraka, što svjedoči o tome da je izdavač imao namjeru da knjiga bude distribuirana i u okolne krajeve.

Ukrašavanje knjige izvelo je sedam sveštenika Zetske mitropolije pod budnim okom jeromonaha Makarija od Crne Gore, u Obodskoj štampariji, poznatoj i kao Štamparija Crnojevića, prva južnoslovenska ćirilična štamparija i prva državna štamparija u Evropi.

Makarije je prije toga u Veneciji imao priliku da se susretne sa ovakvim načinom štampanja, gdje je stekao majstorsko iskustvo. Ova tehnika štampanja podrazumijevala je korišćenje pokretnih slova. Makarije je sam napravio olovna slova, pokretne matrice za inicijale, raskošnu grafičku ornamentiku i ilustracije. Na ovaj način bila je omogućena produkcija pokretnih slova, kao i upotreba mastila baziranog na ulju za štampanje knjiga. Jeromonah Makarije nije bio samo vješt i talentovan štampar, već i darovit i uman mislilac i bogoslov, koji je ostavio dubok trag u crnogorskoj kulturi.

Nakon „Oktoiha prvoglasnika“ krajem iste godine štampan je „Oktoih petoglasnik“, kao nastavak prethodne knjige, zatim „Psaltir“, koji je sa tehničke strane najopremljenija knjiga, „Molitvenik“, knjiga koja je sadržala tekstove liturgije za posebne prilike i „Četvorojevanđelje“ 1496. godine. Bilo je to manje od četiri decenije nakon što je Johan Gutenberg u Majncu odštampao prvu knjigu u Evropi.

Obodska štamparija je bila svojevrstan kultni fenomen evropskih razmjera u srednjevjekovnoj Crnoj Gori.

„Oktoih prvoglasnik“ se i danas smatra remek-djelom štamparstva. Prva štampana knjiga na Balkanu je vjekovima bila predmet interesovanja mnogih istoričara, paleologa, bibliologa, istoričara umjetnosti i grafičkih dizajnera. Zahvaljujući njihovim istraživanjima, imamo obimnu literaturu o ovoj knjizi, što nedvosmisleno potvrđuje veliki značaj i literarnu, naučnu i kulturološku vrijednost „Oktoiha“ i same Crnojevića štamparije.

Message
x