Praznične filmske preporuke
Piše: Krsto Giljen
Novogodišnje i Božićne praznike mnogi od nas slaviće u okviru svoje porodice, svojih ljubimaca i vjerovatno ušuškani pod nekim ćebetom kraj peći. Ono čemu se svi okrećemo za vrijeme praznika i zime koja sama po sebi predstavlja jedan period učaurenja i povlačenja u kuće baš zbog hladnoće koju nosi, jesu filmovi. Svi za vrijeme praznika okrećemo se porodičnim TV filmova pa su vjerovatno svake godine na repertoaru ritualnog gledanja “Sam u kući”, “Hari Poter”, “Gospodar prstenova” itd. Elem, filmovi poput tih su uvijek dobrodošli i ako već imate običaj da sa svojim ukućanima uživate u njima, slobodno to učinite i ove godine jer čemu mijenjati dobre stare navike? Ja sam odlučio da za vas napravim žanrovsku selekciju filmova koje biste mogli pogledati baš uoči ovih praznika. To neće biti filmovi sa prazničnom tematikom baš zbog toga što će se ti filmovi naći na svakom mogućem TV kanalu. Pa hajde da počnemo!
Horor
Što se tiče horora čisto sumnjam da će iko od vas poželjeti da u tako jednom divnom i bezbrižnom periodu gledatu nešto što će ga samo bespotrebno preplašiti ili uznemiriti, ali nismo svi isti zar ne? Ja horor filmove gledam rijetko, ali kada poželim da ih gledam dobro prokopam prije samog odlučivanja. Ono što bih sad samim tim izdvojio jesu filmovi Daria Argenta. Za početak biste mogli da pogledate njegov film “Suspiria” koji se smatra jednim od najboljih psihodeličnih horora koji vam se izvanrednom filmskom kompozicijom koju potpisuje Goblin prikrada i urezuje u podsvjest otvarajući mračne djelove vašeg uma i dugo potiskivane strahove i traume iz djetinjstva. Obdaren kako na blogu “TheCultOfGhoul” kažu psihodeličnom delirijum slikovnicom koju kao da je stvorilo dementno dijete film Suspiria je nenadmašiv u svijetu horora i jedino se film “Inferno” koji se smatra nekom vrstom uvoda u Suspiriu uspio primaknuti toj količini genijalnosti.
Ono što biste još mogli pogledati a da se usko tiče horor žanra jeste jedno šizofrenično ostvarenje “Possesion” za koje režiju potpisuje Andrzej Zulawski. Izdvojio bih riječi kritičara Hobermana koji za film kaže: “Film počinje kao neobično nasilna erupcija koja donosi rasparčavanje i raspadanje koje podsjeća na film Repulsion. Stil psihološkog sloma eskalira u avangardni strahoviti tjelesni užas kao što je to 70tih bio film Dejvida Linča “Eraserhead” a završava se u carstvu petparačke metafizike kao u filmu “Oženio sam se čudovištem iz svemira”. Ono što je takođe specifično jeste to da je žanr filma do dana današnjeg misterija baš zbog toga što film sadrži elemente svega i svačega kao što je i Hoberman naveo. Possesion definitvno nemojte gledati ako ste osjetljivi na neke stvari, a posebno ne ako ste vi ili neko vaš u drugom stanju jer ćete naići na grozomornu nesvakidašnju scenu pobačaja u tunelu.
Romansa
Poljski film “Cold War” iz pera režisera Pawela Pawlikovskog donosi priču o hladnom ratu smještenu u Poljsku i Francusku u rasponu od 40tih do 60tih godina prateći ljubav koja se rađa između muzičkog direktora i mlade pjevačice. Kako kritika kaže “sa sjajnom oštrom vizuelnom estetikom koja odgovara njenom britkom narativu, film Cold War ne troši ni trenutak svog kratkog vremena niti štedi na svom gorko slatkom emocionalnom uticaju”. Razlog zašto baš pominjem ovaj film jeste što sam ja imao priliku da ga tokom prošlogodišnjeg Božića pogledam uz kuvano vino sa cimetom što zaista i jeste nešto uz što možete gledati ovaj film koji vas prosto obuzme i u koji se zaljubite na prvo gledanje. Meni je uspio da uljepša i to veče učini magičnim, pa će možda i kod vas probuditi isti osjećaj. Uživajte!
“Before” trilogija Ričarda Linkejtera sa Žili Delpi i Itanom Hokom ne prestaje da budi maštu i opčinjava gledaoce već 20 godina. Kultni filmski serijal koji je sačinjen iz tri djela “Before Sunrise”, “Before Sunset” i “Before Midnight” ne nudi ništa drugo do razgovora između dvoje ljudi, slučajnih putnika koje životni putevi iznova i iznova spajaju u sva tri djela. Ovo je priča o sudbinskom susretu dvoje mladih ljudi i jedna simpatična i dirlja studija ljubavnih odnosa. Njih dvoje šetajući, ispijajući kafe, gledajući zalaske sunca vode duge dijaloge o ljubavi upadajući i sami u romansu u jednom trenutku. Priča je zavodljiva, topla nježna i dirljiva, a jedna od najpamtljivijih rečenica iz filma jeste “Ljubav je kompleksna stvar” što i sama filmska ekipa ističe kao najvažniji momenat u filmu.
Mjuzikli
“Young Girls of Rochefort” u režiju Jaquesa Demy-a donosi priču o dvije bliznakinje čije likove tumače Catherine Deneuve i Francois Dorleac koje ujedno predstavljaju i muzički ansambl u filmu. Jedna od bliznakinja drži časove plesa, a druga časove muzike i obje sanjare o pronalaženju idealne ljubavi i životu izvan Ročeforta. Michael Legrand je komponovao muzičku partituru prema tekstu i scenariu Jaquesa Demy-a, a najpoznatija pjesma iz mjuzikla jeste “Chanson de Maxence” ili na našem Morate vjerovati u proleće. Kako piše na sajtu Criterion Collection “film Young Girls of Rochefort svojom džezovskom notom, pastelnim rajem koji isijava iz kostima i božanskom sporednom glumačkom ekipom predstavlja posvetu holivudskom optizimu od strane vodeće francuske kinematografije 60tih godina…” Ukoliko ste ljubitelji mjuzikla, možete pogledati takođe i još neke od filmova Jaquesa Demy-a, a moju preporuku imate i za “The Umbrellas of Cherbourg”. Uživajte!
Fantazmagorija (za ljubitelje bajki, animacije, nadrealizma…)
“Fantastic Planet” je eksperimentalni animirani film za odrasle iz 1973.godine za koji režiju potpisuje Rene Laluk. Film je animiran u studiju Jiri Trnka u Pragu. Priča o ljudima koji žive na čudnoj planeti kojom dominiraju džinovski humanoidni vanzemaljci koji ljude smatraju i tvore životinjama. Narativni prikaz filma po kritičarima nije ništa drugo do alegorija o pravima ljudi i čovjeka, i rasizmu. Koristeći tretman koji Dragovi vrše nad ljudima, režiser ljude postavlja u ulogu kućnih ljubimaca oslikavajući pritom princip na osnovu kojeg mi postupamo sa životinjama.
“The Shape of the Water” američki film Giljerma del Tora kojeg znamo po filmu Panov lavirint, donosi fantastičnu bajkovitu priču o Sali Hokins ženi zaposlenoj u vladinoj bezbjedonosno osiguranoj laboratoriji. Žudeći za kontaktom i ljubavlju koju će ostvariti sa nekim Sali stupa u čudan odnos sa neobičnim čudovišnim bićem koje je smješteno u laboratoriji otkrivajući da on ima zaista mnogi ljudskih karakteristika.
“Alice” film Jan Švankmajera iz 1988.jeste mračna animirana labava adaptacija Alise u zemlji čuda koju je napisao Luis Kerol i govori o djevojčici koja prati bijelog zeca u bizarnoj zemlji fantazije. Film kombinuje živu akciju sa stop motion animacijom, a odlikuje se mračnim i beskompromisnim produkcijskim dizajnom. Za Švankamjera plodnog češkog režisera kratkometražnih filmova ovo je bilo prvo dugometražno ostvarenje. Reditelj je bio razočaran drugim adaptacijama Alise govoreći da su je one predstavljale kao bajku, što ona zapravo nije. On ističe da je Alisa napisana kao amoralni san što je i on pokušao da implementira u ovom filmu.
Dodatak
Za vrijeme praznika možete obnoviti i prisjetiti se nekih velikih svjetskih filmskih ostvarenja i osvrnuti se na radove mnogih režisera pa na svoju listu možete dodati Fellinijev “La Dolce Vita”, Godardov “Bande à parte”, Bergmanovu “Autumn Sonata”, Wendersov “Wings of desire” i tako dalje… Od novijih ostvarenja možete uvrstiti novogodišnju romansu između dvije žene i film “Carol”, a sličnu tematiku može vam ponuditi i film “Portrait of Lady on Fire”. Što se tiče animacije, možete se okrenuti Japancima i pogledati nešto od Ghibli Studia, od čega preporučujem “Howl’s Moving Castle”. Ukoliko ste poput mene ljubitelji gruvi muzike 60tih možete na internetu probaći arhivske filmske zapise sa čuvenih festivala Woodstock i Monterey Pop i uživati u muzici. A ukoliko ste pak za nešto od domaće kinematografije, da ne ispadne da sam to zapostavio, možete pogledati “Beštije” od Živka Nikolića i “Skupljače perja” sa mojom divnom Oliverom Katarinom o kojoj sam pisao članak ranije. Uživajte u gledanju filmova i zimskom periodu pred nama, srećni praznici!